Op zoek naar een voorouder bij de VOC

Testamenten

In de zeventiende eeuw heeft de Compagnie ongeveer 11.000 mensen in dienst. Op het hoogtepunt van het succes zijn dat er naar schatting zelfs meer dan 25.000. Het merendeel van hen werkt aan boord van de schepen als soldaat of matroos of in één van de handelsposten in Oost-Indië. Het werken voor de VOC is echter niet zonder gevaar geweest. Veel mensen overleven de reis niet of komen om in de Oost. Het is dan ook niet ongebruikelijk om ter plekke een testament op te laten maken. Kopieën van die testamenten worden in die tijd naar Nederland verzonden. In veel van hen staat te lezen dat degene wie zijn testament heeft laten opmaken, ziek en zwak van lichaam is geweest.

Geschiedenis van de archiefvormer

De Verenigde Oost-Indische Compagnie wordt in 1602 opgericht om handel te drijven in het gebied ten oosten van Kaap de Goede Hoop en ten westen van de Straat Magellaan. De VOC heeft hier in Nederland het alleenrecht op. De Compagnie is zeer succesvol en weet concurrentie uit Engeland en Portugal achter zich te houden.

Het bestuur is in handen van de Heren XVII. Zij komen twee tot drie keer per jaar voor meerdere weken in vergadering bijeen. De voorbereiding van het beleid en de controle op de Kamers is in handen van commissies.

Aan het einde van de achttiende eeuw gaat het steeds slechter met de VOC. Ten gevolge van het uitbreken van de oorlog met Engeland in december 1780 raakt de Compagnie in dermate grote financiële problemen dat de kamers in Holland surséance van betaling moeten aanvragen. Bovendien wordt de invloed van de Engelsen in de Oost steeds groter. De VOC verliest steeds meer van haar handelsposten. In 1796 worden de bewindhebbers ontslagen en worden de activiteiten van de kamers tot een minimum teruggebracht. Op 1 januari 1800 houdt de VOC officieel op te bestaan.

Voorbeeld van een scan

Voornaam opvarende Jan; Tussenvoegsel opvarende de; Achternaam opvarende Moor; Herkomst opvarende Antwerpen; Datum indiensttreding 1735-04-14; Functie bij indiensttreding Soldaat; Uitleg over functie Militair; Uitgevaren met het schip Haamstede; Datum uit dienst 1737-00-00; Waar uit dienst Steenhoven;  Reden uit dienst Gerepatrieerd; Uitleg over reden einde dienstverband, Teruggekeerd naar Nederland en afgemonsterd; Schip terugreis STEENHOVEN; Kamer terugreis Zeeland; Informatie terugreis bij ING; Datum terugreis aankomst kaap 1737-01-13; Datum terugreis vertrek kaap 1737-03-03; Datum terugreis aankomst 1737-07-08; Schuldbrief Ja; Maandbrief Nee.

Gebruik

Deze index verwijst naar de inventarisnummers 6847-6897 van het archief van de Verenigde Oost-Indische Compagnie 1.04.02. In deze inventaris-nummers bevinden zich 10709 kopie testamenten verleden voor notarissen in de VOC vestigingen in Indië in de periode 1698-1807. Je kunt de index hier vinden:
http://www.gahetna.nl/collectie/archief/ead/index/eadid/1.04.02/

Wat vind ik in deze index?

In de index zijn de namen opgenomen van de personen die een testament hebben opgemaakt en het jaar waarin zij dat hebben gedaan.

Hoe kan ik zoeken in deze index?

Je kunt in deze index zowel eenvoudig als uitgebreid zoeken. Bij eenvoudig zoeken, heb je de beschikking over één zoekveld waarin je bijvoorbeeld de achternaam van de gezochte persoon kunt invullen. Vervolgens klikt je op ‘Zoeken’. Wanneer je erg veel resultaten krijgt, kun je gebruik maken van de filter aan de rechterkant van het scherm. Hier kun je filteren op het jaar waarin het testament is opgemaakt.

Bij uitgebreid zoeken heb je de beschikking over meer zoekvelden. Hier kun je bijvoorbeeld zowel een achternaam als een jaar invullen. In de index zijn geen voornamen opgenomen, alleen voorletters. Wanneer je een voornaam invult, zul je dan ook geen resultaten krijgen.

Bekijk en download de scans van de testamenten

De kopie testamenten worden als scan bij de zoekresultaten getoond.
Wil je een hoge resolutie scan van het testament downloaden of opvolgende of voorafgaande scans bekijken, klik dan door op de link in het veld 'Scan'.
Je komt dan bij de presentatie van de scan in de inventaris van de VOC.

Waarom heb ik het juiste testament niet gevonden?

De testamenten in het archief van de VOC zijn kopie testamenten die door notarissen uit alle handelsposten van de VOC, naar Nederland zijn verzonden. Het is mogelijk dat bepaalde testamenten niet zijn verzonden of door scheepsrampen niet in Nederland zijn aangekomen. Deze index beslaat alle kopie testamenten die er in de inventarisnummers 6847-6897 van het archief van de VOC aanwezig zijn. In een enkel geval kunnen bij de scheepssoldijboeken testamenten zijn meegebonden. Zoek je van de betreffende persoon dan ook altijd het scheepssoldijboek erbij. Dat kan via de index VOC: ‘Opvarenden’.

Als dat nog niet genoeg is kijk dan ook eens op:
http://www.gahetna.nl/themaplein/voc

Alle afbeeldingen binnen de indexen en dergelijke zijn public domain. Dat wil zeggen ‘een ieders eigendom’, daarom mag je deze gerust gebruiken in je stamboom en zelfs in je publicatie in een boek of op je website. Wel is het altijd netjes de bron er toch even in de tekst te vermelden.

De oudst bewaarde kwitantie van een termijnbedrag van een participatie in een VOC-aandeel van 9 september 1606. (Bron: Wikimedia Commons.)

Deel van een soldijboek van de VOC. Als je de documenten vanaf de site downloadt op je computer en vergroot, zijn deze uitstekend te lezen.

Bronnen:

Nationaal Archief.
Gahetna.nl
Wikimedia Commons

Deze pagina maakt deel uit van www.nazatendevries.nl. Aan bovenstaande tekst is de uiterste zorgvuldigheid besteed. Desondanks kunnen er best fouten voorkomen. Constateer je fouten en/of heb je vragen, correcties, aanvullingen...geef die dan even aan mij door via mijn E-mail adres. Laat ook eens een bericht achter in het Gastenboek.
Hoogeveen, 13 april 2020. Samenstelling: © Harm Hillinga.			↑ Top